Sarajevo – grad u kojem se susreću Istok i Zapad

Ovogodišnje putovanje u Sarajevo bilo je skroz neplanirano i neočekivano. Dok sam bila student imala sam naviku da se posle svakog ispitnog roka nagradim kraćim putovanjem. Ove godine prvobitni plan je bio da sa dečkom idem u Budimpeštu, međutim, na kraju smo ipak odabrali Sarajevo i odlično smo se proveli.

Šetnja duž reke Miljacke

Gradska većnica

Upoznavanje Sarajeva počelo je laganom ranojutarnjom šetnjom duž reke Miljacke. Na samom početku šetnje odmah nam se, u svoj svojoj lepoti i veličini, predstavilo najraskošnije zdanje Sarajeva – Gradska većnica. Sedište gradske uprave izgrađeno je u periodu austrougarske okupacije grada prema projektu arhitekte Aleksandra Viteka. Gradska većnica urađena je u pseudomavarskom stilu, koji predstavlja neobičan arhitektonski spoj Istoka i Zapada. Nakon Drugog svetskog rata u većnici je bila smeštena Nacionalna i univerzitetska biblioteka BiH. Većnica je zapaljena za vreme poslednjeg rata 1992. godine kada je izgorelo skoro 90% bibliotečkog fonda. Nakon rekonstrukcije, koja je započeta 1996. godine, ponovo je otvorena 2014. godine na Dan Evrope i Dan pobede nad fašizmom.

Gradska većnica

Inat Kuća

Nakon Većnice, pažnju nam je ubrzo privukao još jedan zanimljiv objekat. U pitanju je Inat kuća, za koju se vezuje jedna jako interesantna priča. Naime, za vreme austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine, tadašnja vlast planirala je izgradnju Gradske većnice kojom bi stanovništvu pokazala svoju moć. Za lokaciju Većnice izabrana je sama desna obala reke Miljacke. Kako bi se Gradska većnica izgradila, predviđena su rušenja okolnih kuća, među kojima je bila i kuća starog Benderije, starosedeoca Sarajeva. Starac nije dozvolio da mu se kuća tek tako sruši, pa je nakon niza dugih pregovora zatražio od austrougarske vlasti da mu isplati kesu dukata i prebaci kuću na drugu stranu Miljacke ciglu po ciglu, kamen po kamen. Austrougari nisu imali drugog izbora, nego da urade onako kako je starac zatražio. Benderijina kuća tada je nazvana Inat kuća po njegovom inatu.

Inat kuća

Inat kuća danas predstavlja simbol bosanske tvrdoglavosti, inata i upornosti. Kuća prkosno stoji naspram Gradske većnice, a povezuje ih Šeher-Ćehajina ćuprija, prvi kameni most u Sarajevu. Inat kuća pretvorena je 1997. godine u tradicionalni bosanski restoran, gde se i dan danas može uživati u specijalitetima bosanske kuhinje.

Careva džamija

Nedaleko od Inat kuće nalazi se Careva džamija, najstarija džamija u Sarajevu i jedna od najstarijih u Bosni i Hercegovini. Susret sa ovom džamijom bio je naš prvi dodir sa islamskom kulturom u ovom gradu. Pretpostavlja se da je džamiju, nedugo po osnivanju Sarajeva 1462. godine, podigao utemeljitelj grada Isa-beg Ishaković u čast sultana Mehmeda II Osvajača.

Careva džamija

Principov most (Latinska ćuprija)

Nastavili smo dalje i ubrzo smo došli do mesta gde se odigrao nadaleko poznat događaj – Sarajevski atentat, koji je bio povod za početak Prvog svetskog rata. Prešli smo preko Principovog mosta, koji je ovaj naziv nosio od 1918. do 1993. godine po Gavrilu Principu. On je na samo nekoliko metara od ovog mosta 28. juna 1914. godine izvršio atentat na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju. Danas se u zgradi ispred koje su ubijeni austrougarski prestolonaslednik i njegova supruga nalazi Muzej Sarajevo 1878-1918, posvećen periodu austrougarske vladavine Bosnom i Hercegovinom.

Principov most (Latinska ćuprija)

Danas ovaj most nosi naziv Latinska ćuprija po Latinluku, mahali na levoj obali reke Miljacke, gradskoj četvrti koju su naseljavali sarajevski katolici.

Most Festina Lente i Akademija likovnih umetnosti

Totalna suprotnost Latinskoj ćupriji i ostalim mostovima na reci Miljacki je most Festina Lente, sledeći most do kojeg smo došli. Natpis „Festina Lente“, što na latinskom znači „požuri polako“, ugraviran je na podu sa obe strane mosta. Moderan dizajn mosta osmislili su studenti Akademije likovnih umetnosti u Sarajevu, do koje i vodi ovaj most.

Most Festina Lente

Akademija likovnih umetnosti u Sarajevu, pored Gradske većnice, smatra se jednom od najlepših i najraskošnijih zdanja u Sarajevu. Prvobitno je izgrađena sa namerom da bude evangelistička crkva, jer se nakon austrougarske okupacije BiH 1878. godine broj evangelista u Sarajevu znatno povećao. Zdanje je svoju funkciju crkve izgubilo nakon završetka Prvog svetskog rata kada je veliki broj evangelista napustio Sarajevo zajedno sa austrougarskom vojskom. Nakon toga, gradske vlasti su u renoviranu i adaptiranu zgradu smestili Akademiju likovnih umetnosti 1981. godine.

Akademija likovnih umetnosti u Sarajevu

Zapadni deo Sarajeva

Saborna crkva rođenja Presvete Bogorodice

Nakon prijatne šetnje duž reke stigli smo do zapadnog dela Sarajeva.  U ovom delu nalazi se Saborna crkva rođenja Presvete Bogorodice, najveća pravoslavna crkva u Sarajevu i jedan od najvećih pravoslavnih hramova na Balkanu. O gradnji ove crkve postoji i jedna zanimljiva anegdota. Njen graditelj Andrija Damjanović govorio je opštinarima da nema plana, niti bilo kakvog crteža crkve, već da pogledaju crkve u Nišu i Smederevu. Njegov plan je bio da izgradi crkvu nalik onima u Nišu i Smederevu, ali će njegova crkva u Sarajevu biti još lepša.

Saborna crkva rođenja Presvete Bogorodice

Večna vatra

U samom srcu sarajevske pešačke zone nalazi se spomenik oslobodiocima Sarajeva u Drugom svetskom ratu – Večna vatra, koji je javnosti predstavljen povodom prve godišnjice oslobođenja Sarajeva 1946. godine. Ovaj spomenik delo je arhitekte Juraja Najtharta i sastoji se od ploče sa tekstom ispisanim u bojama zastave bivše Jugoslavije i gorionika u obliku lovorovog venca sa otvorenim i stalno upaljenim plamenom. Večna vatra bila je ugašena jedino za vreme opsade Sarajeva od 1992. do 1995. godine, jer u gradu nije bilo potrebnog goriva.

Večna vatra

Katedrala Srca Isusova

Od Večne vatre nastavili smo obilazak dalje ulicom Ferhadija i stigli do katedrale Srca Isusova. Katedrala je sagrađena 1889. godine u neogotičkom stilu prema projektu mađarskog arhitekte Josipa Vancaša. Inspiraciju za projekat katedrale pronašao je u katedralama u Dižonu i Pragu.

Katedrala Srca Isusova

Sarajevo susret kultura

Kada smo došli do kraja Ferhadija ulice naišli smo na oznaku „Sarajevo susret kultura“. Ovom oznakom obeležen je deo ulice na kojem se spajaju dve dominantne kulture koje su u prošlosti oblikovale Sarajevo – istočna osmansko-islamska i zapadna austrougarsko-hrišćanska. Mesto na kojem je postavljena oznaka predstavlja tačku u gradu gde ćete u jednom koraku preći iz jedne kulture u drugu.

Sarajevo susret kultura

Zastali smo na trenutak na ovom mestu. Sa zapadne strane ostavili smo ulicu Ferhadija duž koje su izgrađene zgrade za vreme austrougarske vladavine. Na istočnoj strani čekala nas je Baščaršija, sa svojim istočnjačkim izgledom, koju je tek trebalo da upoznamo.

Istočni deo Sarajeva

Obilazak istočnog dela Sarajeva započeli smo šetnjom kroz ulicu Sarači, najdužom ulicom na Baščaršiji. Ulica je dobila naziv po saračima, zanatlijama koji su izrađivali različite predmete od kože, većinom konjsku opremu.

Sahat-kula

Na samom početku obilaska zapazili smo Sahat-kulu koja dominira Baščaršijom svojom visinom. Sahat-kula visoka je 30 m i pretpostavlja se da je izgrađena u 16. veku. Satni mehanizam, koji je i dan danas na kuli, doneli su iz Londona sarajevski trgovci 1875. godine. Sat pokazuje vreme po kojem se određuje vreme namaza (islamskih dnevnih molitvi) i prema kojem se smena dana i noći dešava u vreme akšama (zalaska sunca) kada sat pokazuje 12 sati.

Sahat-kula

Gazi Husrev-begova džamija

Odmah do Sahat-kule nalazi se Gazi Husrev-begova džamija. Izgrađena 1530. godine u srcu Baščaršije, ova džamija danas predstavlja najznačajniji arhitektonski spomenik osmanske vladavine u Bosni i Hercegovini. Džamija je izgrađena kao vakuf (zadužbina) osmanskog namesnika Gazi Husrev-bega koji je vladao Bosnom uz manje prekide od 1521. godine, pa sve do svoje smrti 1541. godine.

Gazi Husrev-begova džamija

Ulaz u Gazi Husrev-begovu džamiju

U središtu dvorišta Gazi Husrev-begove džamije nalazi se prelepi drveni šadrvan – natkrivena javna česma, koji vernicima služi za ritualno pranje (abdest) pre odlaska na molitvu (namaz).

Šadrvan u dvorištu Gazi Husrev-begove džamije

Gazi Husrev-begov muzej

Odmah preko puta Gazi Husrev-begove džamije nalazi se i Gazi Husrev-begov muzej posvećen liku i delu Gazi Husrev-bega, upravitelja Bosne i najvećeg dobročinitelja Sarajeva. Mi smo posetu ovom muzeju ostavili za neki drugi put.

Gazi Husrev-begov muzej

Baščaršija i Sebilj

Kroz Sarači ulicu napokon smo stigli do Baščaršijskog trga, nadaleko poznatog simbola Sarajeva. Ime Baščaršija prvobitno se odnosilo samo na glavni pijačni trg, tj. prostor današnjeg Baščaršijskog trga, a danas se naziv Baščaršija odnosi na celokupnu Staru sarajevsku čaršiju. Prvi han i dućane na čaršiji podigao je utemeljitelj grada Isa-beg Ishaković, dok je već pomenuti Gazi Husrev-beg na ovom prostoru sagradio brojne znamenitosti, kao i više od 200 dućana. Krajem 16. i početkom 17. veka sa razvojem infrastrukture došlo je i do razvoja zanatstva na čaršiji. Neki od baščaršijskih tradicionalnih zanata odoleli su zubu vremena i danas su upravo autentični proizvodi sarajevskih zanatlija među najpopularnijim suvenirima Sarajeva. Baščaršija, kao i brojne druge znamenitosti koje se nalaze na njoj, danas su pod zaštitom države i predstavljaju kulturno-istorijsko središte Sarajeva.

Sebilj na Baščaršiji

Baščaršijski trg od 1754. godine krasi sebilj, javna česma u obliku kioska. Prvobitni sebilj je izgoreo u požaru, a današnji je izgrađen 1913. godine prema projektu češkog arhitekte Aleksandra Viteka, koji je izradio i projekat za Gradsku većnicu. U Sarajevu je nekada postojalo na stotine sebilja, a danas je jedini sačuvani upravo ovaj na Baščaršijskom trgu. Običaj izgradnje sebilja u Bosnu i Hercegovinu donele su Osmanlije. U sebilju je nekada radio sebiljdžija koji je besplatno delio vodu ožednelim prolaznicima.

Gazi Husrev-begov bezistan i Tašlihan

Nakon vremena provedenog na Baščaršijskom trgu, razgledanja i uživanja uz bosansku kafu u jednom od kafića na čaršiji, došli smo do Gazi Husrev-begovog bezistana, tj. natkrivenog bazara. Gazi Husrev-begov bezistan je deo njegove zadužbine. U osmansko doba u unutrašnjim dućanima bazara se trgovalo tekstilom, dok je u spoljašnjim dućanima, sa istočne strane bezistana, izrađivan i prodavan zlatni i srebrni nakit. I dan danas ovde se odvija trgovina.

Gazi Husrev-begov bezistan

Sa zapadne strane bezistana istovremeno je podignut i Tašlihan – kameni han. Služio je kao prenoćište za smeštaj trgovaca i konja. Tašlihan je sa bezistanom činio jedinstveni kompleks, koji je u osmansko doba bio centar trgovine u Sarajevu. Tašlihan je teško stradao u požaru 1879. godine, nakon čega je većim delom porušen. Ostaci Tašlihana meni su bili posebno zanimljivi. Razgledajući ostatke mogla sam samo da zamislim kako je čitav taj kompleks nekada izgledao.

Tašlihan

Obilazak sarajevskih znamenitosti bilo je pravo uživanje. Ostatak dana odlučili smo da se prepustimo ostalim čarima Sarajeva.

Ćevapi kod Ferhatovića

Zna se šta nikako ne sme da se propusti u Sarajevu. Čim smo ogladneli odmah smo pojurili na ćevape. Moram priznati da nije bilo lako odabrati ćevabdžinicu u kojoj ćemo jesti, ali smo se na kraju odlučili za ćevape kod Ferhatovića.

Ferhatović ćevabdžinica „Petica“

Ćevapi kod Ferhatovića

 

Kazandžiluk

U blizini Ferhatović ćevabdžinice nalazi se ulica Kazandžiluk, jedna od najstarijih i najpoznatijih sarajevskih ulica. Ova ulica mi je bila posebno interesantna, jer je u njoj najbogatiji izbor autentičnih suvenira koje su izradile sarajevske zanatlije. Ulica je dobila ime po majstorima kazandžijama koji su u početku izrađivali kazane za vojsku, a kasnije i drugo posuđe i predmete od bakra za svakodnevnu upotrebu.

Kazandžiluk

Suveniri koji se mogu kupiti u ulici Kazandžiluk

Ubrzo je na red došla i druga bosanska kafa tog dana. Ritual ispijanja kafe u Sarajevu je stvarno nešto posebno.

Bosanska kafa

Baklava Shop

Morali smo da probamo i bosansku baklavu. Odabrali smo Baklava Shop zbog autentičnog i zanimljivog ambijenta.

Bosanska baklava

Baklava Shop

Isfahan galerija

Još malo lutanja po baščaršijskim ulicama dovelo nas je do Isfahan galerije koja se nalazi u jednom od prolaza Sarači ulice. Galeriju Isfahan osnovao je Parviz Muhamedi, arheolog i istoričar umetnosti koji je rođen u Iranu, u malom mestu po imenu Gorveh Dargezin. U galeriji postoji veliki izbor ručno izrađenih persijskih tepiha i ćilima iz svih krajeva Irana, iz Pakistana i Avganistana, kao i veliki izbor torbi, tradicionalne nošnje sa Istoka, lampi i keramike zasnovane na starim persijskim motivima i arheološkim artefaktima. Malo je reći da me je ova galerija oduševila. 🙂

Isfahan galerija

Iako smo u Sarajevu proveli samo jedan dan, slobodno mogu reći da mi je jedan od najinteresantnijih gradova u kojima sam bila. Posebno mi je interesantan taj spoj različitih kultura koji se oseća na svakom koraku.

Naredni dan bio je predviđen za Mostar, ali o tome više u sledećem tekstu. 😉

Da li ste bili u Sarajevu? Kakav utisak je na vas ostavio ovaj grad? Pišite mi u komentarima, rado ću ih pročitati. 🙂